04-04-2014, 11:51 PM
O POSTANKU CRNE TRAVE
Živopisna sela, njih dvadeset i pet, razbacana po brdima i njihovim prostranim stranama ili aluvijalnim ravnima, a najvećim delom na planinskim kosama Čemernika i njegovih ogranaka (Orlovca, Tumbe, Ostrozuba i Dobropoljske čuke) poznata su pod zajedničkim imenom Crna Trava. To je kraj koji se prvi put pominje u biografiji despota Stefana Lazarevića od Konstantina Filozofa 1431. godine. Konstantin Filozof piše kako je svirepi sultan Musa, inače sin poznatog Bajazita sa krvoprolića na Kosovu 1389. g., služeći se taktikom iznenađenja, na sam Bajram, po januarskoj ciči, u svom vojničkom pohodu od Sofije do Vranja i Novog Brda u strahovito napornom maršu prešao preko “planine glagoljemaja Čemernik” (Glasnik SUD, strana 305, knjiga 42), pustošeći sve što mu se našlo na tom putu. Ako ovom verodostojnom zapisu dodamo predanje o tome da se u crnotravskom kraju bila utaborila srpska vojska, koja je bila zakasnila za boj na Kosovu, onda legenda koja se u ovom kraju, zajedno sa pesmama “Musić Stefan” i “Car Lazar i carica Milica” čuje, glasi: Kotlinasti i močvarni centralni crnotravski predeo u aluvijalnoj ravni reke Vlasine, gde je danas opštinsko središte za crnotravski kraj, bio je u dalekoj prošlisti obrastao bujnom i sočnom zelenom travom i svakojakim šibljem pa se zvao Zeleni lug. Opkoljen gustom šumom, obrastao čestarom, uz avetinjski odjek brzih reka Vlasine i Čemernice, bio je nepristupačan. Retko ko je niz strmo i teško prohodno kristalosto razvođe, koje kao obod okružuje ovo kotlinasto proširenje doline Vlasine, bio u stanju da siđe na dno ove kotline. Jednom je u ovu tajanstvenu dubodolinu, što se kao orlovsko gnezdo sa kristalnim obodima između Čemernika i Orlovca obrazovala, prodrla grupa najodvažnijih čobana. Pričali su, po povratku, kako su u blistavoj i hladnoj vodi na ušću Čemernice posmatrali kupanje vila, te su kotlinu nazvali Vilin lug, a ubrzo zatim, iz znatiželje i pogodnih uslova za uzgoj stoke, počeli naseljavati. Ali kada je 1389. godine, na poziv kneza Lazara, vojvoda Dejan, skupio vojsku od Znepolja i Zelenog grada do Vilinog Luga, i pošao u boj na Kosovo i u putu zastao u Vilinom Lugu da se odmori i sačeka pristizanje ostale vojske. Od dugog putovanja umorni vojnici odmah su zaspali, omamljeni jakim i prijatnim mirisom svakojake trave, koje u izobilju ovde ima. Ni sami nisu znali koliko su dugo, uz prijatan miris trave, zelenila šume, čistog vazduha i blizine žuborećih voda, spavali. Kada se Dejanova vojska probudila i ptodužila put prema Kosovu, na Xevrljanki (visu na Čemerniku) susretoše ojađene srpske vojnike koji su se žalosna i unezverena pogleda vraćali iz boja. Od njih doznadoše da je srpska vojska potučena, knez Lazar poginuo, a srpsko carstvo izgubljeno … Tada je, navodno, zaplako vojvoda Dejan, prokliljući mirišljavu travu št o ih je tako tvrdo uspavala da su prespavali boj na Kosovu: ,,Eh, crna i čemerna travo, večito crna i čemerna bila, ti nas opi i uspava te za boj zadocnismo i izgubismo carstvo! Kud na nama da ostane kletva čestitoga cara Lazara?!”. Vraćajući se svojim kućama, prelazeći pored Vilinog Luga gde su se uspavali, ljuti zbog propasti srpskog carstva i kneževe kletve, srpski vojnici ponavljali su reči svog vojvode: ,,Eh, crna i čemerna travo, večito crna i čemerna bila, ti nas opi i uspava te zadocnismo i izgubismo carstvo!”… Od tada se Vilin lug zove Crna Trava, a planina koja se izna nje uzdiže – Čemernik. Po drugoj legendi ime ,, Crna Trava” postalo je od turskog naziva ,,Kara-kas” što znači, ,,crne- obrve” ili od turskog naziva ,,Balk-kara Derven” što bi značilo planina pod šumom crnogoricom ili ribna klisura(tj. Crna Trava je Turcima u Carigradu plaćala na ime danka – harača, četrdeset oka pastrmki godišnje. Po trećem tvrđenju ime ,, Crna Trava” potiče otuda što su stoka i ljudi strahovito stradali od kolere (“Čume”) pa je zemlja orana crnim volovima, koje po verovanju “čuma” ne sme napadati. Prema tome, zašto je kada i ko je nazvao ovo mesto ovim nazivom ostalo je nepoznato, ali se sigurno tvrdi da ovaj naziv datira od pre mnogo godina. Imajući u vidu ove tri legende, kao i činjenicu da se pod ovim ili izmenjenim imenom ovo naselje pominje vrlo rano u turskim izvorima, a sudeći po nastanku imena Čemernik (otrovna biljka čemerika kojom obiluje ova planina) i po gustim šumama crnogorice, kao i čestim maglama, koje su davale surov i mračan izgled već onako mračnom predelu crnotravske kotline (sunce se pojavljuje kasnije, a zalazi ranije, močvara puna treseta i raznog barskog bilja) mišljenja smo da bi se mogla prihvatiti predpostavka da je ime Crna Trava srpski prevod sa turskog ,,Kara – kas” – crne obrve (crnomanjasti ljudi). Svakako su pri određivanju ovog imena uticali i drugi sporedni momenti, a moguće je da su ove legende kasnijeg porekla vezane za jedno tako već nastalo ime (Uporedi: Triglav – tri glave, Durmitor – planina namrštenog izgleda, Crno jezero – jezero u senci, Crvena Jabuka, Crveni breg, Plavsko jezero i sl). Jednom već stvoren naziv za jedno određeno područje, vrlo lako se mogao proširiti i na čitav kraj. Tako se i pojam Crne Trave najpre odnosi na skupno naselje u aluvijalnoj ravni reke Vlasine, na mestu gde je danas središte opštine, a potom kada se ovaj tip naselja zbijenog tipa razvio u današnji razbijeni tip, onda se pojam Crne Trave proširio ne samo na ta naselja, već i na susedna sela, što treba da služi na čast užoj Crnoj Travi, kao središtu opštine. Po drugoj legendi ime ,, Crna Trava” postalo je od turskog naziva ,,Kara-kas” što znači, ,,crne- obrve” ili od turskog naziva ,,Balk-kara Derven” što bi značilo planina pod šumom crnogoricom ili ribna klisura(tj. Crna Trava je Turcima u Carigradu plaćala na ime danka – harača, četrdeset oka pastrmki godišnje. Po trećem tvrđenju ime ,, Crna Trava” potiče otuda što su stoka i ljudi strahovito stradali od kolere (“Čume”) pa je zemlja orana crnim volovima, koje po verovanju “čuma” ne sme napadati. Prema tome, zašto je kada i ko je nazvao ovo mesto ovim nazivom ostalo je nepoznato, ali se sigurno tvrdi da ovaj naziv datira od pre mnogo godina. Imajući u vidu ove tri legende, kao i činjenicu da se pod ovim ili izmenjenim imenom ovo naselje pominje vrlo rano u turskim izvorima, a sudeći po nastanku imena Čemernik (otrovna biljka čemerika kojom obiluje ova planina) i po gustim šumama crnogorice, kao i čestim maglama, koje su davale surov i mračan izgled već onako mračnom predelu crnotravske kotline (sunce se pojavljuje kasnije, a zalazi ranije, močvara puna treseta i raznog barskog bilja) mišljenja smo da bi se mogla prihvatiti predpostavka da je ime Crna Trava srpski prevod sa turskog ,,Kara – kas” – crne obrve (crnomanjasti ljudi). Svakako su pri određivanju ovog imena uticali i drugi sporedni momenti, a moguće je da su ove legende kasnijeg porekla vezane za jedno tako već nastalo ime (Uporedi: Triglav – tri glave, Durmitor – planina namrštenog izgleda, Crno jezero – jezero u senci, Crvena Jabuka, Crveni breg, Plavsko jezero i sl). Jednom već stvoren naziv za jedno određeno područje, vrlo lako se mogao proširiti i na čitav kraj. Tako se i pojam Crne Trave najpre odnosi na skupno naselje u aluvijalnoj ravni reke Vlasine, na mestu gde je danas središte opštine, a potom kada se ovaj tip naselja zbijenog tipa razvio u današnji razbijeni tip, onda se pojam Crne Trave proširio ne samo na ta naselja, već i na susedna sela, što treba da služi na čast užoj Crnoj Travi, kao središtu opštine.
Živopisna sela, njih dvadeset i pet, razbacana po brdima i njihovim prostranim stranama ili aluvijalnim ravnima, a najvećim delom na planinskim kosama Čemernika i njegovih ogranaka (Orlovca, Tumbe, Ostrozuba i Dobropoljske čuke) poznata su pod zajedničkim imenom Crna Trava. To je kraj koji se prvi put pominje u biografiji despota Stefana Lazarevića od Konstantina Filozofa 1431. godine. Konstantin Filozof piše kako je svirepi sultan Musa, inače sin poznatog Bajazita sa krvoprolića na Kosovu 1389. g., služeći se taktikom iznenađenja, na sam Bajram, po januarskoj ciči, u svom vojničkom pohodu od Sofije do Vranja i Novog Brda u strahovito napornom maršu prešao preko “planine glagoljemaja Čemernik” (Glasnik SUD, strana 305, knjiga 42), pustošeći sve što mu se našlo na tom putu. Ako ovom verodostojnom zapisu dodamo predanje o tome da se u crnotravskom kraju bila utaborila srpska vojska, koja je bila zakasnila za boj na Kosovu, onda legenda koja se u ovom kraju, zajedno sa pesmama “Musić Stefan” i “Car Lazar i carica Milica” čuje, glasi: Kotlinasti i močvarni centralni crnotravski predeo u aluvijalnoj ravni reke Vlasine, gde je danas opštinsko središte za crnotravski kraj, bio je u dalekoj prošlisti obrastao bujnom i sočnom zelenom travom i svakojakim šibljem pa se zvao Zeleni lug. Opkoljen gustom šumom, obrastao čestarom, uz avetinjski odjek brzih reka Vlasine i Čemernice, bio je nepristupačan. Retko ko je niz strmo i teško prohodno kristalosto razvođe, koje kao obod okružuje ovo kotlinasto proširenje doline Vlasine, bio u stanju da siđe na dno ove kotline. Jednom je u ovu tajanstvenu dubodolinu, što se kao orlovsko gnezdo sa kristalnim obodima između Čemernika i Orlovca obrazovala, prodrla grupa najodvažnijih čobana. Pričali su, po povratku, kako su u blistavoj i hladnoj vodi na ušću Čemernice posmatrali kupanje vila, te su kotlinu nazvali Vilin lug, a ubrzo zatim, iz znatiželje i pogodnih uslova za uzgoj stoke, počeli naseljavati. Ali kada je 1389. godine, na poziv kneza Lazara, vojvoda Dejan, skupio vojsku od Znepolja i Zelenog grada do Vilinog Luga, i pošao u boj na Kosovo i u putu zastao u Vilinom Lugu da se odmori i sačeka pristizanje ostale vojske. Od dugog putovanja umorni vojnici odmah su zaspali, omamljeni jakim i prijatnim mirisom svakojake trave, koje u izobilju ovde ima. Ni sami nisu znali koliko su dugo, uz prijatan miris trave, zelenila šume, čistog vazduha i blizine žuborećih voda, spavali. Kada se Dejanova vojska probudila i ptodužila put prema Kosovu, na Xevrljanki (visu na Čemerniku) susretoše ojađene srpske vojnike koji su se žalosna i unezverena pogleda vraćali iz boja. Od njih doznadoše da je srpska vojska potučena, knez Lazar poginuo, a srpsko carstvo izgubljeno … Tada je, navodno, zaplako vojvoda Dejan, prokliljući mirišljavu travu št o ih je tako tvrdo uspavala da su prespavali boj na Kosovu: ,,Eh, crna i čemerna travo, večito crna i čemerna bila, ti nas opi i uspava te za boj zadocnismo i izgubismo carstvo! Kud na nama da ostane kletva čestitoga cara Lazara?!”. Vraćajući se svojim kućama, prelazeći pored Vilinog Luga gde su se uspavali, ljuti zbog propasti srpskog carstva i kneževe kletve, srpski vojnici ponavljali su reči svog vojvode: ,,Eh, crna i čemerna travo, večito crna i čemerna bila, ti nas opi i uspava te zadocnismo i izgubismo carstvo!”… Od tada se Vilin lug zove Crna Trava, a planina koja se izna nje uzdiže – Čemernik. Po drugoj legendi ime ,, Crna Trava” postalo je od turskog naziva ,,Kara-kas” što znači, ,,crne- obrve” ili od turskog naziva ,,Balk-kara Derven” što bi značilo planina pod šumom crnogoricom ili ribna klisura(tj. Crna Trava je Turcima u Carigradu plaćala na ime danka – harača, četrdeset oka pastrmki godišnje. Po trećem tvrđenju ime ,, Crna Trava” potiče otuda što su stoka i ljudi strahovito stradali od kolere (“Čume”) pa je zemlja orana crnim volovima, koje po verovanju “čuma” ne sme napadati. Prema tome, zašto je kada i ko je nazvao ovo mesto ovim nazivom ostalo je nepoznato, ali se sigurno tvrdi da ovaj naziv datira od pre mnogo godina. Imajući u vidu ove tri legende, kao i činjenicu da se pod ovim ili izmenjenim imenom ovo naselje pominje vrlo rano u turskim izvorima, a sudeći po nastanku imena Čemernik (otrovna biljka čemerika kojom obiluje ova planina) i po gustim šumama crnogorice, kao i čestim maglama, koje su davale surov i mračan izgled već onako mračnom predelu crnotravske kotline (sunce se pojavljuje kasnije, a zalazi ranije, močvara puna treseta i raznog barskog bilja) mišljenja smo da bi se mogla prihvatiti predpostavka da je ime Crna Trava srpski prevod sa turskog ,,Kara – kas” – crne obrve (crnomanjasti ljudi). Svakako su pri određivanju ovog imena uticali i drugi sporedni momenti, a moguće je da su ove legende kasnijeg porekla vezane za jedno tako već nastalo ime (Uporedi: Triglav – tri glave, Durmitor – planina namrštenog izgleda, Crno jezero – jezero u senci, Crvena Jabuka, Crveni breg, Plavsko jezero i sl). Jednom već stvoren naziv za jedno određeno područje, vrlo lako se mogao proširiti i na čitav kraj. Tako se i pojam Crne Trave najpre odnosi na skupno naselje u aluvijalnoj ravni reke Vlasine, na mestu gde je danas središte opštine, a potom kada se ovaj tip naselja zbijenog tipa razvio u današnji razbijeni tip, onda se pojam Crne Trave proširio ne samo na ta naselja, već i na susedna sela, što treba da služi na čast užoj Crnoj Travi, kao središtu opštine. Po drugoj legendi ime ,, Crna Trava” postalo je od turskog naziva ,,Kara-kas” što znači, ,,crne- obrve” ili od turskog naziva ,,Balk-kara Derven” što bi značilo planina pod šumom crnogoricom ili ribna klisura(tj. Crna Trava je Turcima u Carigradu plaćala na ime danka – harača, četrdeset oka pastrmki godišnje. Po trećem tvrđenju ime ,, Crna Trava” potiče otuda što su stoka i ljudi strahovito stradali od kolere (“Čume”) pa je zemlja orana crnim volovima, koje po verovanju “čuma” ne sme napadati. Prema tome, zašto je kada i ko je nazvao ovo mesto ovim nazivom ostalo je nepoznato, ali se sigurno tvrdi da ovaj naziv datira od pre mnogo godina. Imajući u vidu ove tri legende, kao i činjenicu da se pod ovim ili izmenjenim imenom ovo naselje pominje vrlo rano u turskim izvorima, a sudeći po nastanku imena Čemernik (otrovna biljka čemerika kojom obiluje ova planina) i po gustim šumama crnogorice, kao i čestim maglama, koje su davale surov i mračan izgled već onako mračnom predelu crnotravske kotline (sunce se pojavljuje kasnije, a zalazi ranije, močvara puna treseta i raznog barskog bilja) mišljenja smo da bi se mogla prihvatiti predpostavka da je ime Crna Trava srpski prevod sa turskog ,,Kara – kas” – crne obrve (crnomanjasti ljudi). Svakako su pri određivanju ovog imena uticali i drugi sporedni momenti, a moguće je da su ove legende kasnijeg porekla vezane za jedno tako već nastalo ime (Uporedi: Triglav – tri glave, Durmitor – planina namrštenog izgleda, Crno jezero – jezero u senci, Crvena Jabuka, Crveni breg, Plavsko jezero i sl). Jednom već stvoren naziv za jedno određeno područje, vrlo lako se mogao proširiti i na čitav kraj. Tako se i pojam Crne Trave najpre odnosi na skupno naselje u aluvijalnoj ravni reke Vlasine, na mestu gde je danas središte opštine, a potom kada se ovaj tip naselja zbijenog tipa razvio u današnji razbijeni tip, onda se pojam Crne Trave proširio ne samo na ta naselja, već i na susedna sela, što treba da služi na čast užoj Crnoj Travi, kao središtu opštine.