04-07-2012, 03:26 PM
Bas tako PLANDzIJA.
Prirodna radioaktivnost je vrsta jonizujućeg zračenja koje potiče iz prirodnih radioaktivnih izvora čijem dejstvu su izložena sva živa bića od njihovog postanka na Zemlji. U ovu vrstu zračenja na Zemlji ne spada ono koje potiče iz izvora koje je čovek proizveo. Čovek svakodnevno i neprekidno izložen osnovnom nivou zračenja iz prirode (prirodnom fonu) ili jonizujućem zračenju koje potiče iz prirodnih izvora zračenja niskog intenziteta, ili iz izvora u njegovoj životnoj sredini koji ne podležu kontroli, i koje često zovemo pozadinsko zračenje.
U svakoj sekundi čoveka pogodi oko 15.000 čestica prirodnog (pozadinskog) zračenja (radioaktivnog i kosmičkog). Na Zemlji postoji oko 60 radionuklida (radioaktivnih elemenata), u tlu, vazduhu, vodi, hrani, ali i u svim živim bićima. Na planeti na kojoj živimo, zračenje (radioaktivnost) nije posledica razvoja ljudske vrste na Zemlji, već je prisutna oduvek i kao deo svakodnevnice.
„Život na zemlji se ne bi razvio da nije bilo zračenja i to onog najopasnijeg, jonizujućeg. Zračenje u prirodi je sastavni deo našeg okruženja. Sva materija oko nas sastavljena je od mešavine raznih vrsta atoma, od kojih je samo stotinak vrsta stabilno, a više stotina je nestabilno, tj radioaktivno. Znamo da i naše telo, kao i sve što nas okružuje, poseduje atome koji zrače. Sem toga, iz kosmosa do nas dolazi zračenje poreklom sa Sunca ili sa drugih zvezda, jer u svemiru nema prepreka, da ga spreče, da dopre do nas“ .
Uloga prirodnog zračenja u nastanku radijacione bolesti, malignih i naslednih promena kod prosečne populacije još nije direktno dokazana. Istraživanjem je utvrđeno, samo kancerogeno dejstvo zračenja u rudnicima sa velikom koncentracijom radona. Pretpostavlja se da i prosečno zračenje u opštoj populacije iz prirodnih izvora možda ima slične posledice, ali su one srazmerno manje zastupljene.
Radioaktivnost jeste fizička pojava kod koje se atomi spontano raspadaju uz emisiju jedne ili više vrsta jonizujućih zračenja, kao što su alfa, beta, neutronsko i gama zračenje.
Radioaktivnost je spontani proces u kojem se atomsko jezgro, emitujući jednu ili više čestica ili kvanata elektromagnetnog zračenja, preobražava u drugo jezgro. Prvobitno nije bila poznata priroda zračenja nego se zbirno govorilo o radijaciji pa je ova pojava "raspada" jezgra nazvana radioaktivnost, a jezgra koja emituju čestice ili zračenje radioaktivna jezgra ili, ispravnije radioaktivni izotopi.
Jonizujuće zračenje je elektromagnetno ili čestično zračenje koje može da jonizuje materiju i da izazove oštećenje ćelija živih organizama. Tako nastali joni narušavaju biohemijske procese u ćelijama, što može dovesti do raznih poremećaja u njihovom funkcionisanju i deljenju, te konačno do nastanka ozbiljnih bolesti, poput raka. U jonizujuće zračenje spadaju α, β, γ i H zraci, kosmičko zračenje i neutroni.
Radionuklid jeste nuklid odnosno atom sa definisanim atomskim brojem, atomskom masom i energetskim stanjem, koji je radioaktivan. Kad govorimo o prirodnom zračenju razlikujem dve vrste radionuklida; radionuklide koji potiču iz kosmosa i radionuklide uvek prisutne na zemlji.
Radioaktivni materijal je materijal koji sadrži jedan radionuklid ili više radionuklida čija je ukupna i specifična aktivnost iznad propisanih granica;
Apsorbovana doza jonizujućeg zračenja je srednja energija koju jonizujućim zračenjem primi jedinica mase određenog materijal. Jedinica za apsorbovana dozu je grej (Gy);
Efektivna doza je zbir proizvoda ekvivalentne doze u tkivu ili organu i odgovarajućeg tkivnog težinskog faktora kojim se izražava osetljivost pojedinih tkiva i organa na pojavu stohastičkih efekata jonizujućeg zračenja. Ona se izračunava iz energije koju zračenje preda organizmu, podeljene sa masom organizma (tako se dobije tzv. apsorbovana doza), uz uvažavanje različitog dejstva pojedinih vrsta zračenja i različite osetljivosti pojedinih organa i tkiva. Jedinica za efektivnu dozu sivert (Sv). Ona se podudara se npr jednoliko. ozračenju celog organizma gama zracima umerene energije. Efektivna doza koju čovek tokom jedne godine dobije od zračenja iz prirodnih izvora nekoliko je stotina puta manja od 1 Sv, i zato se izražava hiljadu puta manjom jedinicom (mSv). Da bi se procenila godišnja efektivna doza, pri njenom izračunavanju se mora uzeti u obzir (a) Konverzije koeficijent iz apsorbovane doze u vazduh efektivne doze i (b) Unutrašnji faktor popunjenosti. Prosečne vrednosti numeričkih parametara variraju u zavisnosti starost stanovništva i klime na zadatoj lokaciji. UNSCEA za 1993, koristi 0.7 Sv Gy-1 kao koeficijent konverzije apsorbovane doze u vazduhu u efektivnu dozu primljenu od strane odraslih osoba i 0,8 za unutrašnji faktor, odnosno kao odnos dela vremena provedenog u zatvorenom i na otvorenom koji je 0,8 i 0,2.
Komponente godišnje efektivne doze se određuju na sledeći način:
U zatvorenom prostoru: 84 nGy h-1 × 8,760 h × 0.8 × 0.7 Sv Gy-1 = 0.41 mSv
Na otvorenom prostoru: 59 nGy h-1 × 8,760 h × 0.2 × 0.7 Sv Gy-1 = 0.07 mSv
U Svetu vrednosti prosečne godišnje efektivne doza iznose 0,48 mSv, a rezultate za pojedine zemlje se kreću uglavnom u rasponu od 0,3 do 0,6 mSv. Za decu i odojčad, vrednosti su oko 10% i 30% veće, i u direktnoj su srazmeri sa povećanjem vrednosti koeficijenta konverzije apsorbovane doze u vazduhu u efektivnu dozu.
Radionuklide oduvek prisutne na Zemlji
U izvore ovog zračenja spadaju radioaktivni elementi; uranijum 235, uranijum 238, torijum 232, radijum 226, radon 222 ili kalijum 40. Ovi radionuklidi potiču još iz vremena formiranja Zemlje, a karakteriše ih vrlo dugo vreme poluživota, i do milijardu godina. Iuzetak je gas radon, čiji je poluživot 3,8 dana i od navedenih radionukleida najznačajniji je alfa-emiter. Radon nastaje kao karika u lancu raspada uranijum 228. U gasovitom je obliku i izlazi iz stena koje sadrže uran (većinom u tragovima), a najviše u stenama iz rudnika uranijuma. Prosečno se u 1 m3 vazduha nalazi oko 106 atoma radona.
U donjoj tabeli navedeni radionuklidi prisutni su još iz vremena stvaranja Zemlje i imaju vrlo velika vremena poluraspada, često i reda 100 miliona godina. Aktivnost ovih nuklida s vremenom se smanjivala pa je na primer današnja doza kalijuma-40 otprilike upola manja nego u vreme stvaranja Zemlje.
Radionuklide kao posledica delovanja kosmičkog zračenja
Izvor ovog zračenja (kome smo neprestano izloženi) je uglavnom izvan našeg Sunčevog sistema (dok jedan deo dolazi od Sunca), a sastoji se od raznih oblika zračenja: elektroni, protoni, alfa čestice, pa i visokoenergijskih fotona (gama zraci). Ono u međudejstvu sa atomima u gornjim slojevima atmosfere proizvode radionuklide, koji su najčešće kraćeg vremena poluživota. Kao što su npr, ugljenik 14, tricijum, berilijum 7 itd. Kosmičko zračenje čini otprilike 13% od ukupnog prirodnog pozadinskog zračenja. Deli se na dva tipa, primarno i sekundarno. Primarno kosmičko zračenje sastoji se od čestica vrlo visoke energije (< 1018 eV), a to su uglavnom protoni, alfa čestice, teži joni i elektroni.
Atmosfera i Zemljino magnetno polje takođe se ponašaju kao štit protiv kosmičkog zračenja smanjujući količinu koja dolazi do površine deflektujući čestice. Na kosmičko zračenje utiče i Sunčeva aktivnost čije pojačanje uzrokuje pojačanje Zemljinog magnetnog polja, a time i slabljenje učinka kosmičkog zračenja. Može se zaključiti da godišnja doza apsorbiranog kosmičkog zračenja zavisi od nadmorske visine. U Sjedinjenim Američkim Državama osoba će u proseku primiti dozu od 27 mrem godišnje, a taj iznos se otprilike udvostručuje sa svakih 2.000 metara nadmorske visine. Putujući od pola do ekvatora na nivou mora dolazi do smanjenja količine kosmičkog zračenja od samo 10%, dok je na nadmorskoj visini od 18.000 metara smanjenje 75% što je rezultat delovanja Zemljinog i Sunčevog magnetnog polja na primarno kosmičko zračenje.
Od zračenja se nijedno živo biće ne može sakriti. Svaki čovek prima godišnju efektivnu (prosečnu) dozu zračenja od oko 3,5 mSv koja se sastoji se od sledećih doprinosa:
Udisanje radona 2 mSv
Unos ostalih radionuklida u telo 0,39 mSv
Zemljino zračenje 0,28 mSv
Kosmičko zračenje 0,28 mSv
Veštački izvori 0,5 mSv
[b]Cak i covek ko cesto radi sa sipkama L antene ili metalnim rasljama i slicno unosi dosta radioaktivne zrake u sebi. Ali po starim rasljarima kako su mene ucili posle svake pretrage sa rasljama ili L antenama treba drzati levi lakat ispod mlaza cesme hladne vode 15-20 sekundi jer voda prazni radijaciu.[/b]
Prirodna radioaktivnost je vrsta jonizujućeg zračenja koje potiče iz prirodnih radioaktivnih izvora čijem dejstvu su izložena sva živa bića od njihovog postanka na Zemlji. U ovu vrstu zračenja na Zemlji ne spada ono koje potiče iz izvora koje je čovek proizveo. Čovek svakodnevno i neprekidno izložen osnovnom nivou zračenja iz prirode (prirodnom fonu) ili jonizujućem zračenju koje potiče iz prirodnih izvora zračenja niskog intenziteta, ili iz izvora u njegovoj životnoj sredini koji ne podležu kontroli, i koje često zovemo pozadinsko zračenje.
U svakoj sekundi čoveka pogodi oko 15.000 čestica prirodnog (pozadinskog) zračenja (radioaktivnog i kosmičkog). Na Zemlji postoji oko 60 radionuklida (radioaktivnih elemenata), u tlu, vazduhu, vodi, hrani, ali i u svim živim bićima. Na planeti na kojoj živimo, zračenje (radioaktivnost) nije posledica razvoja ljudske vrste na Zemlji, već je prisutna oduvek i kao deo svakodnevnice.
„Život na zemlji se ne bi razvio da nije bilo zračenja i to onog najopasnijeg, jonizujućeg. Zračenje u prirodi je sastavni deo našeg okruženja. Sva materija oko nas sastavljena je od mešavine raznih vrsta atoma, od kojih je samo stotinak vrsta stabilno, a više stotina je nestabilno, tj radioaktivno. Znamo da i naše telo, kao i sve što nas okružuje, poseduje atome koji zrače. Sem toga, iz kosmosa do nas dolazi zračenje poreklom sa Sunca ili sa drugih zvezda, jer u svemiru nema prepreka, da ga spreče, da dopre do nas“ .
Uloga prirodnog zračenja u nastanku radijacione bolesti, malignih i naslednih promena kod prosečne populacije još nije direktno dokazana. Istraživanjem je utvrđeno, samo kancerogeno dejstvo zračenja u rudnicima sa velikom koncentracijom radona. Pretpostavlja se da i prosečno zračenje u opštoj populacije iz prirodnih izvora možda ima slične posledice, ali su one srazmerno manje zastupljene.
Radioaktivnost jeste fizička pojava kod koje se atomi spontano raspadaju uz emisiju jedne ili više vrsta jonizujućih zračenja, kao što su alfa, beta, neutronsko i gama zračenje.
Radioaktivnost je spontani proces u kojem se atomsko jezgro, emitujući jednu ili više čestica ili kvanata elektromagnetnog zračenja, preobražava u drugo jezgro. Prvobitno nije bila poznata priroda zračenja nego se zbirno govorilo o radijaciji pa je ova pojava "raspada" jezgra nazvana radioaktivnost, a jezgra koja emituju čestice ili zračenje radioaktivna jezgra ili, ispravnije radioaktivni izotopi.
Jonizujuće zračenje je elektromagnetno ili čestično zračenje koje može da jonizuje materiju i da izazove oštećenje ćelija živih organizama. Tako nastali joni narušavaju biohemijske procese u ćelijama, što može dovesti do raznih poremećaja u njihovom funkcionisanju i deljenju, te konačno do nastanka ozbiljnih bolesti, poput raka. U jonizujuće zračenje spadaju α, β, γ i H zraci, kosmičko zračenje i neutroni.
Radionuklid jeste nuklid odnosno atom sa definisanim atomskim brojem, atomskom masom i energetskim stanjem, koji je radioaktivan. Kad govorimo o prirodnom zračenju razlikujem dve vrste radionuklida; radionuklide koji potiču iz kosmosa i radionuklide uvek prisutne na zemlji.
Radioaktivni materijal je materijal koji sadrži jedan radionuklid ili više radionuklida čija je ukupna i specifična aktivnost iznad propisanih granica;
Apsorbovana doza jonizujućeg zračenja je srednja energija koju jonizujućim zračenjem primi jedinica mase određenog materijal. Jedinica za apsorbovana dozu je grej (Gy);
Efektivna doza je zbir proizvoda ekvivalentne doze u tkivu ili organu i odgovarajućeg tkivnog težinskog faktora kojim se izražava osetljivost pojedinih tkiva i organa na pojavu stohastičkih efekata jonizujućeg zračenja. Ona se izračunava iz energije koju zračenje preda organizmu, podeljene sa masom organizma (tako se dobije tzv. apsorbovana doza), uz uvažavanje različitog dejstva pojedinih vrsta zračenja i različite osetljivosti pojedinih organa i tkiva. Jedinica za efektivnu dozu sivert (Sv). Ona se podudara se npr jednoliko. ozračenju celog organizma gama zracima umerene energije. Efektivna doza koju čovek tokom jedne godine dobije od zračenja iz prirodnih izvora nekoliko je stotina puta manja od 1 Sv, i zato se izražava hiljadu puta manjom jedinicom (mSv). Da bi se procenila godišnja efektivna doza, pri njenom izračunavanju se mora uzeti u obzir (a) Konverzije koeficijent iz apsorbovane doze u vazduh efektivne doze i (b) Unutrašnji faktor popunjenosti. Prosečne vrednosti numeričkih parametara variraju u zavisnosti starost stanovništva i klime na zadatoj lokaciji. UNSCEA za 1993, koristi 0.7 Sv Gy-1 kao koeficijent konverzije apsorbovane doze u vazduhu u efektivnu dozu primljenu od strane odraslih osoba i 0,8 za unutrašnji faktor, odnosno kao odnos dela vremena provedenog u zatvorenom i na otvorenom koji je 0,8 i 0,2.
Komponente godišnje efektivne doze se određuju na sledeći način:
U zatvorenom prostoru: 84 nGy h-1 × 8,760 h × 0.8 × 0.7 Sv Gy-1 = 0.41 mSv
Na otvorenom prostoru: 59 nGy h-1 × 8,760 h × 0.2 × 0.7 Sv Gy-1 = 0.07 mSv
U Svetu vrednosti prosečne godišnje efektivne doza iznose 0,48 mSv, a rezultate za pojedine zemlje se kreću uglavnom u rasponu od 0,3 do 0,6 mSv. Za decu i odojčad, vrednosti su oko 10% i 30% veće, i u direktnoj su srazmeri sa povećanjem vrednosti koeficijenta konverzije apsorbovane doze u vazduhu u efektivnu dozu.
Radionuklide oduvek prisutne na Zemlji
U izvore ovog zračenja spadaju radioaktivni elementi; uranijum 235, uranijum 238, torijum 232, radijum 226, radon 222 ili kalijum 40. Ovi radionuklidi potiču još iz vremena formiranja Zemlje, a karakteriše ih vrlo dugo vreme poluživota, i do milijardu godina. Iuzetak je gas radon, čiji je poluživot 3,8 dana i od navedenih radionukleida najznačajniji je alfa-emiter. Radon nastaje kao karika u lancu raspada uranijum 228. U gasovitom je obliku i izlazi iz stena koje sadrže uran (većinom u tragovima), a najviše u stenama iz rudnika uranijuma. Prosečno se u 1 m3 vazduha nalazi oko 106 atoma radona.
U donjoj tabeli navedeni radionuklidi prisutni su još iz vremena stvaranja Zemlje i imaju vrlo velika vremena poluraspada, često i reda 100 miliona godina. Aktivnost ovih nuklida s vremenom se smanjivala pa je na primer današnja doza kalijuma-40 otprilike upola manja nego u vreme stvaranja Zemlje.
Radionuklide kao posledica delovanja kosmičkog zračenja
Izvor ovog zračenja (kome smo neprestano izloženi) je uglavnom izvan našeg Sunčevog sistema (dok jedan deo dolazi od Sunca), a sastoji se od raznih oblika zračenja: elektroni, protoni, alfa čestice, pa i visokoenergijskih fotona (gama zraci). Ono u međudejstvu sa atomima u gornjim slojevima atmosfere proizvode radionuklide, koji su najčešće kraćeg vremena poluživota. Kao što su npr, ugljenik 14, tricijum, berilijum 7 itd. Kosmičko zračenje čini otprilike 13% od ukupnog prirodnog pozadinskog zračenja. Deli se na dva tipa, primarno i sekundarno. Primarno kosmičko zračenje sastoji se od čestica vrlo visoke energije (< 1018 eV), a to su uglavnom protoni, alfa čestice, teži joni i elektroni.
Atmosfera i Zemljino magnetno polje takođe se ponašaju kao štit protiv kosmičkog zračenja smanjujući količinu koja dolazi do površine deflektujući čestice. Na kosmičko zračenje utiče i Sunčeva aktivnost čije pojačanje uzrokuje pojačanje Zemljinog magnetnog polja, a time i slabljenje učinka kosmičkog zračenja. Može se zaključiti da godišnja doza apsorbiranog kosmičkog zračenja zavisi od nadmorske visine. U Sjedinjenim Američkim Državama osoba će u proseku primiti dozu od 27 mrem godišnje, a taj iznos se otprilike udvostručuje sa svakih 2.000 metara nadmorske visine. Putujući od pola do ekvatora na nivou mora dolazi do smanjenja količine kosmičkog zračenja od samo 10%, dok je na nadmorskoj visini od 18.000 metara smanjenje 75% što je rezultat delovanja Zemljinog i Sunčevog magnetnog polja na primarno kosmičko zračenje.
Od zračenja se nijedno živo biće ne može sakriti. Svaki čovek prima godišnju efektivnu (prosečnu) dozu zračenja od oko 3,5 mSv koja se sastoji se od sledećih doprinosa:
Udisanje radona 2 mSv
Unos ostalih radionuklida u telo 0,39 mSv
Zemljino zračenje 0,28 mSv
Kosmičko zračenje 0,28 mSv
Veštački izvori 0,5 mSv
[b]Cak i covek ko cesto radi sa sipkama L antene ili metalnim rasljama i slicno unosi dosta radioaktivne zrake u sebi. Ali po starim rasljarima kako su mene ucili posle svake pretrage sa rasljama ili L antenama treba drzati levi lakat ispod mlaza cesme hladne vode 15-20 sekundi jer voda prazni radijaciu.[/b]